НИЙТЛЭСЭН: 2018-08-04 18:45:50

Бусад > Номын ертөнц | Сэтгэгдэл: 0

 МУИС-ийн Монгол судлалын хүрээлэн, БНХАУ-ын Төвийн үндэстний их сургуулийн хамтран зохион байгуулж буй “Монгол хэл, утга зохиол судлал” олон улсын эрдэм шинжилгээний анхдугаар хурал хоёр дахь өдрөө үргэлжилж байна.

Уг хуралд эрдэмтэн судлаачид судалгаа шинжилгээнийхээ үр дүнг танилцуулан цаашдын чиг баримжаагаа тодорхойлсон юм.
Монгол судлалын хүрээлэнгийн захирал Д.Заяабаатар хэлэхдээ, “Монгол хэл, утга зохиол судлал зогсонги байдалтай байсан бол 2015 оноос эрчимтэй хөгжиж байна. Сүүлийн жилүүдэд төрөөс монгол судлалыг дэмжин ажиллах тодорхой арга хэмжээг авч, бид бүхэн монгол судлалыг хөгжүүлэх үйл ажиллагааг идэвхжүүлэн ажиллаж байна” хэмээн онцлов.

Хуралд Монгол, Унгар, БНСУ, БНХАУ, Польш зэрэг 9 орны 32 эрдэмтэн судлаач илтгэл тавилаа.



Монгол Улсын ШУА-ийн Хэл зохиолын хүрээлэнгийн доктор С.Энхжаргал “Монгол хэлц хэллэгийн далд утгыг тайлбарлах асуудлууд” сэдвээр илтгэл тавьсан юм. Тэрбээр илтгэлдээ, “Аливаа үндэстний хувьд соёлын элдэв зүйл, түүх зан заншлаа уламжлуулан үлдээхэд хэлний илэрхийллийн үүрэг асар их. Иймээс үндэстэн угсаатны уламжлалт соёлын агуулгыг илэрхийлсэн хэлц хэллэгийн утга санааг тайлбарлахад харь хэлтэнд төдийгүй уг соёлын мөн чанарыг үл мэдэх төрөлх хэлтэнд ч хүндрэл учирдаг. Хэлц хэллэгийн утга санааг ойлгохын тулд нүүдэлчин малчдын соёлын онцлогийг мэддэг байх шаардлага гарна. Нөгөө талаар Монгол ахуй, нүүдэлчин уламжлалт соёлоос улам бүр холдож буй энэ цаг үед хэлц хэллэгийн утга агуулгыг тайлбарлах онолын болоод хэрэглээний шаардлага урган гарч байна. Иймээс танихуйн хэл шинжлэлийн утга зүйн хүрээнд хувь хүний болоод үндэстний соёлын туршлагыг харгалзан үг хэллэгийн хэрэглээний утга буюу утгын далд бүрдүүлбэрт тулгуурлан тайлбарлах нь илүү үр дүнтэй болно” гэв. Мөн ШУА-ийн Хэл зохиолын хүрээлэнгийн доктор, профессор О.Самбуудорж, “Монгол хэлний хэлзүйн байгууллын хэв шинжийн судалгааны асуудалд” илтгэлдээ, “Хэв шинжийн судалгаа нь хэл шинжлэлийн чухал салбарын нэг боловч монгол хэлний хэлзүйн байгууллыг судлахад одоо хэр хараахан бүрэн байр сууриа эзэлж чадаагүй байна. Хэв шинжийн судалгааны зорилго нь тухайн хэлний хэлзүйн хэлбэрүүдийн задаргааг хийж тэдгээрийн үүргийг тодорхойлоход оршиж байгаа юм. Иймд монгол хэлний хэлзүйн байгууллын бүтэц үүргийг нарийн тодорхойлоход хэв шинжийн судалгаа юу юунаас чухал” хэмээн дурдав.

ХБНГУ, Тайванийн Шинжлэх Ухааны Академийн судлаач Беньямин Брозиг, “Халх аялгууны “ЮМ” сул үгийн хэрэглээний тогтолцоо” илтгэл тавьсан юм. Тэрбээр, “ЮМ гэдэг нэр үг XIV зуунд бий болсон бөгөөд хорчин халимаг гэх мэт монгол хэлний ихэнх аялгуунд энэ шатнаас цаашаа хөгжөөгүй. Халх аялуунд ЮМ нь  нэр үгийг шаардсан орчин тойронд өөрийн гэсэн утгагүй хөнгөн нэр болж хөгжөөд яваандаа хэдэн төрлийн өгүүлбэрийн эцэст хэрэглэгдэх сул үг болж шилжин, мөн асуух, хүүрнэх өгүүлбэрийн хэдэн тогтолцоонд оролцож эхэлсэн. Нөгөө талд “ч юм шиг” гэх мэт нэмэгдэн голлож адилтгасан цогцолбор “яасан сайхан юм бэ” гэх мэт харьцангуй их хэмжээг тэмдэг үгийн өгүүлэхүүнээр гайхаж хүүрнэж илэрхийлсэн цогцолборт ЮМ зайлшгүй хэрэглэгдэх хэрэгтэй байдаг” хэмээв.
 

Энэхүү хурлыг цаашид жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулах бөгөөд зөвхөн хоёр орны хүрээнд биш бусад улс орны эрдэмтэн судлаачидтай хамтран ажиллах аж.