Татварын ерөнхий газар 19 дэхь удаагаа “Татвар төлөгчдийн өдрүүд”-ийг зохион байгуулж байна. Тавдугаар сарын хоёрдахь долоо хоногт зохиодог уг үйл ажилгаагаа энэ жил “Эх орон ч үзэл татвар төлөхөөс эхлэнэ” уриатайгаар, гурван үндсэн чиглэлээр явуулж байгаан байна. Цахим талархалын өдөр буюу нийт татвар төлөгчиддөө талархал илэрхийлж, цахим хэлбэрээр талархал илгээж байгаа бол ерөнхий боловсролын сургууль болон их дээд сургуулийн суралцагчдад “Бид ирээдүйн татвар төлөгчид” сургалтын явуулжээ. Мөн татварын ахмадууд “Ebarimt-аа хэрхэн бүртгүүлэх вэ? сургалтыг сум, дүүргийн хорооны байранд зохион байгуулж ахмадуудыг сургалтанд харуулах ажлуудыг хийж байна.

Энэ жил шилдэг татвар төлөгч гэж шалгаруулалгүй татвараа идэвхитэй төлөгч үндэсний үйлдвэрлэгч гурван компаний үйл ажиллагаатай танилцахаар татварын ерөнхий газрын удирдлагууд болон сэтгүүлчид автобустай аялалыг хийлээ.

Монгол хүнсийг дэлхийд экспортлож байна

Аялалын эхэнд үндэсний үйлдвэрлэгч “Тэсо корпораци”-ийн байранд очиж үйлдвэрлэл үйл ажиллагаатай танилцсан. Тус компани нь 2003 онд байгуулагдсанаасаа хойш маш хурдтай хөгжиж, “Үндэсний томоохон үйлдвэрлэгч” болсон. Хүнс болон зам тээвэр, барилга байгууламжийн салбартаа өөрийн орон зайгаа олсон компани нь дэлхийд монголын бүтээгдэхүүнийг түгээж байна.

Тус компани Хятад болон Казкастан улсад хуурай сүүг экспорлоод байгаан байна. “Тэсо корпорац"-ийн дэд захирал Б.Алтангэрэл хэлэхдээ:

 Таван жилийн хугацаанд судлаж  хоёр жилийн өмнөөс хэрэгжсэн “Голден милк” хуурай сүүг сард нийт 200-300 тонныг экспортлож, Хятад улс руу эцсийн бүтээгдэхүүн болгон 1кг, 500 гр, 200 гр-аар гаргадаг бол Казкастан руу 20 кг-раа гаргаж байна.  Гол түүхий эд болох үнээний сүүг хуурай сүү болгох технологи нь гурван үе шаттай явдаг бөгөөд сүүгээ ариутгаж, ариутгасан сүүгээ ууршуулж, хатаадаг. 100 тонн шингэн сүүнээс ойролцоогоор 10-20 кг хуурай сүү гардаг гэлээ. Монгол бүтээгдэхүүнээ гадаадад экспорлож байгаа компаний бас нэг том төсөл нь эклогийн цэвэр бүтээгдэхүүнийг хэрэглэгчиддээ хүргэх зорилготой “Зөв аарц” төсөл юм. Найман аймагт аарц, цагаан идээг авах үйл ажиллагааг зохион байгуулж, аарцийг хуурайшуулах тенхнолгиор үдийн цай хөтөлбөрийн хүрээнд жижиг савалгаатай нэг удаагийн хэрэглээд зориулан сав баглаа боодолтойгоор түгээгээд байгааг онцоллоо.

8-9 баллын газар хөдлөлтөнд тэсвэртэй орон сууцыг маш хямдаар барих боломжтой

Аялалын дараагийн зогсоол “Эрэл” группын байшин үйлдвэрлэлийн комбинат байсан. Дотор хана болон дам нурууны цех, Хучилт нүх хавтангийн цех, зуурмагийн цех, гадна хананы цех, арматурын цехүүдтэй танилцаж богино хугацаанд  чанартай аюулгүй, үнэ хямд орон сууцыг Монгол компани, барих боломжтойг үүнээс харлаа. Эх орныхоо түүхийн эдийг ашиглаж, чанартай барилгын бүтээгдэхүүн боловсруулж байгаа тус компаний зураг төсөл архетикор бүх зүйл нь улсын комиссер ороод батлагдсан байгаан юм байна. Төлөвлөлтийн хувьд тус компаний гаргаж байгаа бүтээгдэхүүн нь каркзан барилга 45 давхар хүртэл өндөртэй, угсармал барилга 25 давхартай хийх боломжтой бөгөөд газар хөдлөлтийн 8-9 баллад тэсвэртэй гэлээ. Гол түүхий эд нь уулын дайрга буюу хурц үзүүртэй, бэхжилт сайтай чулууг сонгож байгаан байна. Үүний нөөц нь одоогийн бидний “Цагаан давааны хогийн цэг” гэж нэрлэдэг “Цагаан даваа”-ны чулуу юмаа. 1960-1990 оны үед баригдсан Оросын барилга буюу одоогийн бидний нэрлэдэг “Угсармал цагаан байрнууд болох тав болон есөн давхар”-уудын түүхий эд нь байжээ. Үүнийг нь манайхан нүх байна гээд хогийн цэг болгосон тухай ч дурьдсан. Одоо 200 жилийн нөөц байгаа юм байна.

Энэ дайргыг Монголд үйлдвэрлэж байгаа цемент буюу  “Дарханы цемент”-тэй хольж чанартай бетон ( хиймэл чулуу)-ыг гаргаж 200-300 жилийн настай барилга болох болно.  Үйлдвэрийн бүх үйл ажиллагаа автоматаар явагдаж, лаборторыг япон инежнер хариуцаж ажлуулна. Энэ хүний удирдлагагүйгээр ямар ч үйл ажиллагаа явахгүй гэлээ.

Хуучин Оросуудын үйлдвэрийн суурин дээр буюу дэд бүтцэнд хамрагдсан газар Герман стандартаар үйлдвэрийг тохижуулсан нь өртөг бага гарчээ. Энэхүү үйлдвэр нь мөн хөрсний бохирдол үүсгэхгүй эко үйлдвэр юм байна. Зуурмаг хийсэн бохир усаа дахин боловруулж ашиглахаар бүтээжээ. Үйлдвэрийг хөгжлийн банкнаас 14 сая ам долларын зээл болон гадна дотны банкнаас зээл авч босгожээ.

 Улсын төсөвөөр 268 цэцэрлэг сургууль барихаар төлөвлөсөн хэдий ч хуулийнхаа гуравны нэгийг баталсан. Энэ үйлдвэр нь 150 суудалтай хүүхдийн цэцэрлэгийг нэг сарын дотор маш чанартай барих боломжтой гэж “Эрэл” компаний захирал Б Эрдэнэбат хэллээ. Гэвч улсаас энэ асуудал дээр маш хоориг хандаж, хийх гэж байгаа хүмүүсийг хааж боодог. Сургууль цэцэрлэг барина гэж яриад байгаа хэрнээ барих гээд очихоор газар байхгүй сайд дарга нар дээр очихоор 17 тэрбум төгрөгөөр газар чөлөөлөх хэрэгтэй, улсад төсөв нь суугаагүй гэдэг. Төлөвлөсөн хэдэн газар нь ах дүү танил талаараа хуваагаад авсан байна. Барихдаа өөрийн хөрөнгөөр барь, барьсаных нь дараа 30 хувийг өгнө гэдэг боломжгүй зүйлсийг ярьдаг. Дахин төлөвлөлтийн хэд хэдэн компанитай гэрээ хийсэн. Эдгээр байгууллагууд манайхаас эдлэлээ аваад өвөл зунгүй ажиллах боломжтой. Гэвч ипотикын зээлийн эх үүсвэргүй учраас мөнгөгүй хийц эдлэлээ авч чадахгүй байгаа. 2015 онд ашиглалтанд орох ёстой байсан энэ үйлдвэрт мөнгө хөрөнгөө тавьж өгөхгүй байсаар байгаад өдийг хүрсэн. “Татварын байгууллаг”-ууд үүнийг ойлгохгүй данс хааж гадагшаа дотогшоо явахыг хүртэл хаадаг, гааль нь татвар авна гэж дайрдаг. Уг нь бол хуулиараа бол барилгын материалын үйлдвэрийг татвараас чөлөөлөх ёстой гэлээ. Тус үйлдвэрийн үйл ажиллагаа явагдаад эхлэвэл чанартай гал болон газар хөдлөлтөнд тэсвэртэй барилгыг хурдан хугацаанд барих боломжтой юм байна. Барилга баригаад эхлэвэл нэг метр квадратыг нь нэг сая хоёр зуун мянган төгрөгөөр худалдаж авах боломжтойгоор тооцоолоод байгаа юм байна.

Монголд өвөл зунгүй нарийн ногоо тариалж байна.

Шилэн хүлэмж буюу өвөл зундаа шинэ нарийн ногоо худалдан авах боломжтой болсоныг “Грийн сити гарден” ерөнхий захирал Ж. Эрхэмбаяр танилцууллаа.

ХХК “Грийн сити гарден” ХХК 2015 онд өвлийн хүлэмж буюу “Мөнх зун” хүлэмжийг ашиглалтанд оруулжээ. Энэхүү хүлэмж нь Голланд технологиор 3 дахь жилдээ тариалалтаа хийж байгаа аж. 3000 мкв талбайг хамарсан тус хүлэмжинд одоогоор улаан лооль болон өргөст хэмхийг тариалж байгаа юм байна. Жилд ойролцоогоор 40-50 тонн нарийн ногоог гаргаж авдаг байна. 30 гаруй аж ахуй нэгж 200 гаруй хувь хүмүүс нийлж “Монголын хүлэмжийн аж ахуй эрхлэгчдийн холбоо”-г байгуулж 10-аад аж ахуй нэгж нь өвлийн хүлэмжийн аж ахуйг эрхлэж байгаа юм. Үүнтэй холбоотойгоор сүүлийн хоёр гурван жилийн хугацаанд импортын хүнс 10 хувиар буурсан тоон үзүүлэлттэй гарсан байна.  Зундаа буюу нар сайтай үед долоо хоногт 3 удаа ургацаа хураадаг байна. Цаашдаа энэ өвлийн хүлэмжийн үйл ажиллагааг хөгжүүлээд явах юм бол дотоодын хэрэгцээгээ 100 хувь хангах боломжтой гэж дурьдлаа.  Монголд нар сайн тусдагч хүйтэн байдаг учраас халаалт их шаардлагатай байдаг. Халаалт их учраас бүтээгдэхүүний өртөг өндөр гардаг

 “Мөнх зун” хүлэмж нь төвийн шугамд холбогдсон бол бусад хүлэмж нь ихэвчлэн нүүрсээр дулаанаа шийдсэн байдаг байна. Нүүрс төвийн дулаан хоёр бол өрөгтийн хувьд адилхан байдаг гээд, төр засгаас цахилгаан дулааны үнэ өртгийг буулгах талаар шийдвэрлэж өгөхийг уламжлалаа. Ингэснээрээ гарах зардал багасч эдгээр бүтээгдэхүүний үнэ хямд байх боломжтой гэсэн . Одоо тус хүлэмжэнд тарьж ургуулсан ногоо нь саруул зах болон барс захуудаар улаан лооль нь 1 кг нь 7000 төгрөгөөр өргөст хэмх нь 1 кг нь 5000 төгрөгөөр тус тус худалдаалагдаж байгаа юм байна. Цаашдаа тус хүлэмж 1га талбай дээр  өөр нэрий төрлийн ногоо тарих хүлэмж байгуулахаар төлөвлөөд байгаа юм байна.