Х.Батбаяр: Шуудай шагайг унаж явсан жийп машинаараа сольж авч байлаа
-Сайн байна уу? Та. Сайхан өвөлжиж байна уу?
-Сайн. Сайн байна уу? Сайхан өвөлжиж байна аа. Миний дүүгийн ажил нь сайн уу?
-Сайн. Тантай Архангай нутгийн брэнд болгож байгаа тоглоомуудын талаар ярилцахаар ирлээ.
-За.
-“Миний Архангай” тоглоомоо зохиох болсон санаагаа хаанаас олов оо?
-Би Монгол орноор аялж, халхын хавтгай нутгийг гурав тойрсон хүн. Энэ аяллаас буусан санаа бол энэ тоглоом юм. Энэ сайхан баян Монгол орны уудам сайхан нутгийн энэ сайхан ахуйн соёлыг яаж авч үлдэх вэ, яаж олон хүнд түгээх вэ гэсэн бодол өвөрлөж ирсэн. Эндээсээ санаа авч бичсээр байгаад Монгол ахуйн соёл, Монголчуудын нүүдэллийн соёл, ахин давтагдашгүй энэ соёлыг харуулахаар зохиолоо бичиж 100 цуврал тоглоом болгон өнөөдөр тоглоомоо дэлгэн тавьж байна. Миний анхны тоглоом бол “Миний Архангай” гэдэг тоглоом. Энэ тоглоомд нутаг ус, Засаг захиргааны тухай өгүүлдэг.
-Энэ тоглоомоор хэдэн хүн, яаж тоглох юм бэ?
-Монгол ахуйд суурилсан тоглоом шүү дээ. Тийм учраас хамгийн түрүүнд эцэг малаар тоглож, нүүдэллэнэ. Нүүдэллэх зуураа эх малыг төлтэй нь хожих ёстой. 2-40 хүн тоглож болох үндэсний хэмжээний тоглоом юм. Тоглоомд мянган лан бодох, шатар даамны нүүдэллэх, түмэн сүргийн эзэн мал хожих гэх зэргийг танин мэдэхүй талаас нь харуулсан байгаа.
-“Миний Архангай” тоглоом нь хүүхэд болон том хүнд ямар мэдлэг өгөх вэ?
-Энэ тоглоом нь эв найрамдлын тоглоом. Олон хүн нийлээд тоглохоор яриа хөөрөө, таньж мэдэх, сонирхох юм гараад ирнэ. Дээрээс нь алтан, мөнгөн ембүү, эцэг мал, эх мал, төлийг хожоод ирэхээр баяжих бэлгэдэлтэй тоглоом гэж харж болно. Ер нь бол алаг мэлхийн тоглоомтой зүйрлэж бүтээсэн дээ.
-Хөлөгт, шагайн 100 цуврал тоглоомоо хэдэн бүлэгт хувааж байгаа вэ?
-Миний хувьд энэхүү цуврал 100 тоглоомоо уул нурууд, даваа гүвээ, Засаг захиргаа, нуур цөөрөм, зан үйл, үхэх амьдрах, эрдэнийн чулуу, удам судар, зүйр цэцэн үг гэх мэтээр 25 бүлэгт хуваасан. Миний анхны тоглоом Засаг захиргаагаар эхэлж байгаагийн учир нь би 16 настай болоод иргэний үнэмлэхээ авахад иргэний бүртгэлийн нэг ажилтан бүх багуудын нэрийг мэдэхгүй учраас компьютер дээрээ зоосон байсан. Тэр цагаас эхлэн тоглоомоо хамгийн түрүүнд Засаг захиргааны нэгжээр хийхгүй бол мэргэжлээрээ ажиллаж байгаа хүн мэдэхгүй байхад бусад хүмүүс мэдэхгүй байх нь аргагүй юм байна гэдэг санаагаа нэн түрүүнд тавьж тоглоомоо зохиосон доо.
- Та тоглоомдоо оюуны өмчийн гэрчилгээг нь авсан байсан?
- Хүлэгт тоглоомын санаагаа 2015 онд биччихээд түрүүлээд оюуны өмчийн газраас гэрчилгээгээ авсан. Шагайн тоглоомын гэрчилгээгээ 2017 онд авсан. Шагайн тоглоомыг ч их судалсан. Ах нь Архангайдаа л хамгийн олон шагай цуглуулсан хүний тоонд магад орох байх. /инээв/
- Тиймүү? Одоо хэдэн шагайтай юм бэ?
- Би 50,000 гаруй шагайтай байна. Надад миний мэдээ орсон цагаасаа гартаа атгаад өнөөдрийг хүртэл тоглосон шагай маань л гэхэд 16,000 шагай байдаг. Ардын уламжлалт шагайн тоглоомыг дэлгэрүүлэх гэж 30,000 гаруй буюу 5 шуудай шагайг унаж явсан дунд гарын жийп машинаанаараа хүртэл сольж байлаа. Мөнгөөр тооцвол 6 сая орчим төгрөг юмдаа. Одоо энэ бүх шагайгаа тоглоомоор дамжуулан нийтийн хүртээл болгоно доо.
- Маш олон шагайтай юм байна аа. Тэр их шагайг яаж хадгалдаг вэ?
-Өвөг дээдэс маань олон зуун жил энгийн ахуйд хадгалаад ирсэн байна. Шагайг хамгийн найдвартай хадгалах арга бол тоглох юм.
- Өнөөдөр та 2-3 төрлийн тоглоом дэлгэж тавьсан байна. Тоглоомын түүхий эд, бэлтэцүүдэд юуг чухалчлахыг зорив оо?
-Хамгийн түрүүнд халуун цустай амьтны тостой шагай гэдэг бол ойгүй их илчлэг, эрдэстэй, маш баялаг эд. Дээрээс нь сайн цагт Монгол хүний сахиус байсан юм гэнэ билээ. Шагай бол няцардаггүй яс учраас хүн болгон шагайн сахиустай байсан юм гэсэн. Тийм учраас Монгол хүний ахуйн соёлын юугаар ч үнэлэшгүй үнэт зүйлсийг одооний хүмүүсийн гарт атгуулчихъя гэсэн зорилгоор шагайг тоглоомын гол бүрдэл болгосон. Би шагайн төрлийн 54 тоглоомыг дэлгэн тавьсан байгаа. Хөлөгт тоглоомыг айл болгон тоглож, хүн болгон хэрэглэх нь амидлаг харилцааг бий болгодог. Мөн Монгол хүний өөрт нь байх ёстой мөн чанарыг эзэмшиж чадна.
- Шагайн болон хөлөгт тоглоомуудын тайлбарыг нэлээн сайн хийж өгсөн байх тиймүү?
-Тиймээ. Ялангуяа шагайн тоглоомуудын тайлбарыг боловсролын байгууллагын сургалтын хэрэглэгдэхүүнд зориулж танин мэдэхүйн талаас нь дэлгэрэнгүй тайлбар бичсэн байгаа. Жишээ нь, цэцэрлэгийн бага насны хүүхдэд зориулсан “Азын арван тав” гэдэг тоглоом нь 15 шагайгаар 15 төрөл дээр тоглоно. Би цэцэрлэг дээр нь очиж зааж өгсөн байгаа. Харин хүүхэд савтай тоглоомыг гэртээ авч очоод аав ээжтэйгээ тоглоно. Буцаад хүүхэд аав ээжтэйгээ хэрхэн харилцаа үүсгэж тоглож байна гэдгийг багш нь шалгаж болдог амидлаг харилцааг чухалчилсан тоглоом байна. Сургуулийн бага ангийн хүүхдүүдэд зориулсан даамтай тоглоом бас бий. Шагайн даамыг намайг мэдээ ороход л тоглож байсан шүү дээ. Одоо бол БНХАУ-д үйлдвэрлэсэн шатар даамууд хэрэглэгдэж байгаа. Энэ хэрэглээг больж монгол ахуйгаа түшиглэсэн тоглоом наадгайгаар хүүхэд бүр тоглох цаг нь болсон гэж боддог. Миний шагайн дааманд 24 шагай байхад дахиад 24 өөр тоглоом тоглож болдог давуу талуудтай байгаагаараа онцлогтой юм.
-Таны өрсөн шатрыг харж байхад бог малын шагайгаас гадна өөр хэлбэртэй яснууд харагдаад байна?
-Хонинд битүү шөлний гайхамшигтай гурван яс байдаг. Борви, тойг, шагай гэсэн гурван бүтэн яс бий. Энэ гурван яс нь тамир тэнхээ, илчлэг чанараараа хүнд маш чухал ач холбогдолтой. Тийм учраас шатар, даамныхаа тоглоомд энэ гурван ясыг оруулж өгсөн дөө.
-Цаг гаргаж тоглоомуудынхаа тухай мэдээллийг өгч ярилцсанд баярлалаа.
Эх сурвалж: Etoim.mn
Таны ямар жилтэй вэ? Та Like дарж саналаа өгсөн ч таны санал нэмэгдэхгүй байвал Confirm дээр дарж саналаа баталгаажуулна уу! Та саналаа өгсөнөөр Facebook дээрээ өөрийн жилийн зурхайг хүлээн авч байх болно. |
||||
СЭТГЭГДЭЛ
C.Чинзориг: 2024 оноос “Шүд” төсөл хэрэгжүүлнэ
ЗАВХАН: О.Төгөлдөр: Ганц хормын уур бухимдлаа "уучлаарай" гэдэг үгээр сольё
ӨМНӨГОВЬ: Энэ онд эцэг, эхчүүдэд чиглэсэн нөлөөллийн ажлуудыг түлхүү хийнэ
ӨМНӨГОВЬ: Аймгийн хэмжээнд мал төллөлт 3.09 хувьтай байна
Их Британийн хаан III Чарльзын Францад хийх айлчлал хойшилжээ
У.Хүрэлсүх: Уул уурхайн зориулалтаар газрын доорх ус ашиглахыг хязгаарлах шаардлагатай
ХҮҮХДҮҮДЭЭС харамласан 4 ТЭРБУМААР Ч.ХҮРЭЛБААТАР сайдын яаманд ЗАСВАР ХИЙЖ БАЙНА
АНУ, Канад орогнол хүсэгч иргэдийн асуудлаарх гэрээ байгуулав
БНХАУ гадаадын компаниудад шахалт үзүүлэхээ зогсоохыг АНУ-д уриалжээ
НҮБ-ын Цөлжилттэй тэмцэх 17 дугаар бага хурлыг зохион байгуулах бэлтгэлийг хангаж байгааг онцолжээ
УИХ-ын гишүүн асан Д.Ганхуяг: Улс төрийн намууд нь Монгол Улсын засаглалын хямралын гол шалтгаан болжээ
УИХ-ын даргад 3 гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх хүсэлтийг хүргүүлжээ
Дэлхий даяар 4 хүн тутмын 1 нь баталгаатай ундны усаар хангагдаж чадахгүй байна
"Уул уурхай хөрс, усыг хамгийн их бохирдуулж байна"
Ж.ЧИНБҮРЭН: ЭРТ ИЛРҮҮЛЭГ ХЭЧНЭЭН ХҮНИЙГ ҮХЛЭЭС АВАРЧ ЧАДАВ ГЭДЭГ ЧУХАЛ
ДАРХАН-УУЛ: Соёлын биет бус өвийг өвлүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэх сургалт эхэллээ
13-ын А” маягтыг цахим болгохоор ярилцаж байна гэв
ДОРНОД: Дашбалбар, Баян-Уул сумдад нойтон цас их орсноос гамшгийн түвшинд хүрчээ
ОХУ “Сибирийн хүч-2” хоолойгоор Хятад руу хий нийлүүлэх гэрээг энэ онд багтаан байгуулна гэж найдаж байна
“Мөсөн өргөө”-нөөс мөрөөдөл биелэв
Орхон аймагт спортын сургалтын төлбөр сард дунджаар 50 мянган төгрөг байдаг
Алтны үнэ өсжээ
Д.Ганбат: Төрд НУУЦ АМРАГУУД том албан тушаал хашиж байгаа. Эдгээр хүмүүсийг яах юм
Голын сав газрын татмыг нарийвчлан судалжээ
Английн банк бодлогын хүүгээ 25 суурь нэгжээр өсгөжээ
“3D” принтерээр “хэвлэсэн” анхны пуужин тойрог замд орж чадаагүй байна
БНСУ-ын Ерөнхийлөгч Япон, АНУ-тай аюулгүй байдлын хамтын ажиллагаагаа бэхжүүлэхээ амлалаа
"Хүнсний хувьсгал"-ын хүрээнд хүнс, хөдөө аж ахуйн тоног төхөөрөмжийг гаалийн татвараас чөлөөлөв
Эзэнгүй муур, нохойг тоолно
Т.Аюурсайхан: Миний хувьд нүүрсний хулгайн хэрэгт ямар ч холбоогүй. Прокурорын дүгнэлттэй санал нийлэхгүй учраас гомдол гаргаж байгаа
Л.Оюун-Эрдэнэ: Би шинэ үе, шинэ мянганы залуучуудын гүүр нь байх болно
Цар тахлаас болж дүүжин тээвэр нь орж ирээгүй агаарын тээврийг ирэх онд ашиглалтад оруулна гэв
“НҮҮРСНИЙ ХУЛГАЙ“-д холбогдсон Ш.Раднаасэд охиноо БЗС-гийн 165.8 мянган долларын зээлээр АНУ-д сургажээ
УИХ-ын гишүүний халдашгүй байдлын дэд хорооны даргаар Ц.Мөнх-Оргилыг сонголоо
Д.Сарангэрэлийг Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны бүрэлдэхүүнд оруулав
ХНХ-ын сайд Т.Аюурсайханыг чөлөөлсөн захирамжийг УИХ-д танилцуулж, чөлөөллөө
Т.Аюурсайхан: Миний хувьд нүүрсний хулгайн хэрэгт ЯМАРЧ ХОЛБООГҮЙ
Хашаандаа мод, бут, сөөг таривал урамшуулна
“Цэнхэр алт” усны салбарын үндэсний чуулганаас гарсан зөвлөмж
Явган хүний 25 мянган ам метр замыг засаж шинэчилнэ
Нөөцийн махыг 431 дэлгүүрт борлуулж байна
“IAAF” трансжендер эмэгтэйчүүдийг олон улсын тэмцээнд оролцохыг хориглоно
“СТЕППЕ АРЕНА”-г бүтээлцсэн канад архитекторуудыг шагнав
БНАСАУ "цацраг идэвхт цунами" үүсгэх чадалтай зэвсэг туршсанаа мэдэгджээ
“Эрдэнэс Тавантолгой” биржээр анх удаа эрчим хүчний нүүрс арилжив
Л.Алтанцэцэг маргааш алтан медалийн төлөө тоглоно
Австри улсаас Монголд аялал жуулчлал, цахим хөгжил, хог хаягдлын менежмент нэвтрүүлэхээ илэрхийлэв
“Мөнгөн мод” наадмын шилдгүүдийг 14 дэх жилдээ тодруулна
Япон, БНСУ-ын сайд нар БНАСАУ-ын асуудлаар нягт хамтран ажиллахаар тохиролцжээ
© 2016 он. Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан. ARDCHILAL.MN.