Намрын ургац хураалтын явцыг судлах, өвлийн бэлтгэл ажлыг хангуулах, тариаланчдын санал бодлыг сонсох зорилгоор Монгол Улсын ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх газар тариалангийн зонхилох бүс Төв, Дархан-Уул, Сэлэнгэ аймагт ажиллалаа.

Ерөнхий сайдын албан томилолтын бүрэлдэхүүнд ХХААХҮЯ-ны сайд Б.Батзориг, УИХ-ын гишүүн,Монголын Тариаланчдын үндэсний холбооны ерөнхийлөгч Ж.Энхбаяр, УИХ-ын Байгаль орчин, хүнс хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны дарга Л.Элдэв-Очир болон албаны хүмүүс ажиллав.

Албаныхан Дархан-Уул аймгийн Хонгор сумын “Өглөгчийн хэрэм” ХХК-ийн үйл ажиллагаатай танилцсан.Тус компани нь 12 ажилтантай бөгөөд энэ онд 1100 га-д улаан буудай, 200 га-д тосны ургамал тарьжээ.Одоогийн байдлаар ургац хураалт 60 хувьтай байгаа бөгөөд цаг агаар тогтвортой байвал үлдсэн 40 хувиа өөрсдийн хүчээр хураах боломжтой гэж тус компанийн захирал Ц.Энхжаргал танилцуулсан юм.

Хонгор суманд есдүгээр сард орсон цасны улмаас ургац цасанд дарагдсан, улмаар тариа хураалтад сөргөөр нөлөөлсөн байдал үүсээд байгаа. Гэвч тариаланчид өөрсдийн боломж нөөцдөө тулгуурлаж эрсдлийг багасгаж, алдагдлыг бууруулах талаар хичээж ажиллаж байгаагаа тухай тариаланчдын төлөөлөл Ерөнхий сайдад уламжилж байлаа.

Энэ жилийн тухайд улсын хэмжээнд 500 гаруй тонн улаан буудай хураан авах цаашлаад экспортод гаргах том зорилт тавьж байсан ч байгалийн давагдашгүй хүчин зүйлийн өмнө зарим аймагт ургац хураалт удаашрах, төлөвлөгөөт норм биелэхгүй байх магадлал өндөртэй байгааг ХХААХ-ийн сайд Б.Батзориг мэдэгдсэн.

Гэвч газар тариалангийн бүс нутаг болгон тогтоож өгсөн нэр бүхий аймгийн тариаланчид цаг агаарын тааламжтай өдрүүдэд бүхий л нөхцөл боломжоо дайчлан ажиллаж байгааг нэмж дурдсан юм.

Дараа нь Ерөнхий сайд хоногт 300 тонн улаан буудай тээрэмдэж гурилын зах зээлийн 35 хувийг дангаараа эзэмшдэг үндэсний хэмжээний хамгийн том гурил үйлдвэрлэгч “Улаанбаатар Гурил” ХХК-ийн үйлдвэртэй танилцсан.

Тус компани нь 2001 онд байгуулагдаж, Дархан-Уул аймагт 2012 оноос эхлэн үйл ажиллагаагаа явуулж эхэлсэн байдаг. Тариаланчдаас түүхий эд, улаан буудайг бэлэн мөнгөөр худалдан авдаг тус компани 365 хоногийн турш тасралтгүй үйл ажиллагаагаа явуулдаг ажээ.Тулгамдсан асуудал гэхээсээ илүүтэй ажлын байрыг бий болгож орон нутгийн төр захиргаа, хувийн хэвшлийн байгууллагатай хамтран ажилладаг, тээврийн жолоочийг орон нутгаас сонгон авдаг, шинэ технологи, үйлдвэрийн бүтэц, бүтээгдэхүүн хэрхэн үйлдвэрлэж иргэдийн гарт хүрдэг гээд онцлог давуу талуудаа танилцуулсан.

Хаврын тариалалтын үеэр Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх дээрх аймагт ажиллаж байсан бол энэ удаа намрын ургац хураалтын байдал, үндэсний томоохон үйлдвэрлэгчийн төлөөлөлтэй уулзаж, цаг агаарын таагүй нөхцөл байдлаас үүссэн нөхцөл байдалтай газар нь танилцаж, тодорхой чиглэл өгч, тариаланчдын санал бодлыг сонсох, шийдвэрлэх зорилгоор ажиллалаа.

Дашрамд Засгийн газрын 2018 оны тавдугаар сарын 16-ны ээлжит хуралдаанаар нэр бүхий аймгуудын ИТХ-ын тогтоол, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамны саналыг харгалзан тариалангийн бүс нутгийг тогтоосон.

Энэ нь тариалангийн газрын эзэмшилт, ашиглалтыг сайжруулах, бүтээмжийг нэмэгдүүлэх, хөрсний үржил шимийг хамгаалах, цаашид малын үүлдэр угсааг сайжруулан, малаас авах ашиг шимийг дээшлүүлэх, байгаль орчныг хамгаалах зорилготой юм.

Газар тариалангийн бүс нутаг дахь тариалангийн газрын эзэмшилт, ашиглалтыг сайжруулах, бүтээмжийг нэмэгдүүлэх, хөрсний үржил шимийг хамгаалах, цаашлаад малын үүлдэр угсааг сайжруулан малаас авах ашиг шимийг дээшлүүлэх, байгаль орчноо хамгаалах үүднээс Сэлэнгэ, Төв, Дархан-Уул, Хэнтий, Өвөрхангай, Архангай аймгийн газар тариалангийн бүс нутгийг албан ёсоор тогтоож, энэ бүс нутагт эрчимжсэн мал аж ахуйг хослон хөгжүүлэх зохицуулалт хийх нь зүйтэй гэж Засгийн газар тогтоол баталсан байдаг.

Л.Отгонбаатар