Санхүүгийн хэрэглэгчийг хамгаалах аяны хүрээнд Цахим банкны аюулгүй байдал ба төлбөрийн эрсдэл сэдэвт форум дөрөвдүгээр сарын 26-ны өдөр Туушин зочид буудлын Соёмбо танхимд боллоо.

Энэхүү форумд модератораар ажилласан Монголын банкуудын холбооны гүйцэтгэх захирал Ж.Үнэнбаттай ярилцлаа.

-Цахим банкны аюулгүй байдал ба төлбөрийн эрсдэл сэдвээр мэргэжлийн салбарын хүмүүс хэлэлцлээ. Монголын нөхцөлд цахим банкны аюулгүй байдал ямар түвшинд байна вэ?

-Энэ форум бол манай салбарын банкны уламжлалт үйл ажиллагаа юм.Тэгэхээр харилцагч банканд очоод теллерүүдтэй уулзаж, үйлчилгээ авч, гүйлгээ хийдэг байсан харилцааны орчин аажмаар өөрчлөгдөж байна.Харилцагчид банканд очихгүйгээр компьютерын араас, мөн гар утсаараа гүйлгээ хийдэг болжээ. Хүмүүс бие биетэйгээ уулзахгүй, хүн хоорондын харилцаа үүсэхгүйгээр орчин үеийн чиг хандлагын дагуу манай улсад идэвхитэй өрнөж байна. Үүний хажуугаар бас эрсдэлтэй алхамууд гарч байна.

-Ямар эрсдлүүд илэрч байгаа вэ?

-Банкны зүгээс технологийн шинэчлэл хийгээд, түүнчлэн үйл ажиллагааны дүрэм, журмыг нарийн болгоод ажиллахдаа банкны ажилтнуудаа сургаж байна. Гэвч хамгийн гол нь харилцагчид цахим банканд шууд холбогдож байгаа хэсэгтээ тодорхой хэмжээнд хэнэггүй, хайхрамжгүй, гэнэн хандах хандлага илэрч байгаа. Цахим банканд хандаж байгаа хамгийн гол алдаа бол тухайн харилцагч хэрэглэгчийн нууц үгээ бусдад өгдөг. Мөн картын пин кодоо ч гэсэн бусдад хэлдэг. Энэ хандлага нь бусад хүмүүс мэдэх бололцоог бүрдүүлж байна. Гэх мэтчлэн зарим тохиолдолд мөнгөн төлбөр, зээл авах үедээ интернэт банкны нууц үгийг бусдад өгчдөг. Дараа нь тодорхой хэмжээний гүйлгээ хийсний дараа энэ тухай мэдээд, банканд ханддаг. Итгэмтгий гэнэн, санамсаргүй байдлаас болж тухайн харилцагчдад мэдэгдэхүйц гүйлгээг интернэт банкаар хийсэн тохиолдол байна.

-Тэгвэл цахим банкны аюулгүй байдлыг хангахын тулд энэ форумд онцолж хэлэлцсэн асуудлуудын талаар хэлнэ үү?

-Бид харилцагчдынхаа мэдлэг, боловсролыг дээшлүүлэх шаардлагатай байгааг онцолсон. Цахим банкны аюулгүй байдлаа хамгаалахын тулд хувийн мэдээллээ алдахаас сэргийлэх ёстой. Жишээ нь, ямар ч тохиолдолд нууц үгээ хэнд ч бүү хэл. Бусдад мэдэх боломжгүйгээр нууц үгээ байнга солиж, түвэгтэй байдлаар нууц үгээ хийх хэрэгтэй гэж зөвлөмж гаргасан. Мөн банканд үйлчлүүлэх үед теллер та картаа нааш нь өгөөдөх. Пин код хэд вэ гэж асуудаг. Ийм нөхцөлд бусад хүн сонсохоор хэлж болохгүй. Бусдад харуулахгүйгээр пин кодоо хийж, гүйлгээ хийж бай гэдгийг сануулж байгаа.

Ийм байдлаар харилцагчид ганц цахим банканд биш худалдаа, үйлчилгээний газарт үйлчлүүлэхдээ ч гэсэн картынхаа пин код, банкны нууц үгээ хэлэх шаардлагагүй. Ингэж хариуцлагатай хандвал эд өмчийнхөө аюулгүй байдлыг хангаж, хамгаалж чадна.

-Нууц үгээ алдах нь харилцагчаас гадна банкны теллерүүд, худалдааны кассын хариуцлагагүй харилцаанаас мөн хамаардаг шүү дээ?

-Манай харилцагч иргэд болон аль аль талын хүмүүсийн боловсрол, зан төлөвийг өөрчилснөөр санхүүгийн харилцаанд оролцох боломж сайжирна. Үүний зэрэгцээ иргэд бие биендээ ийм асуудалтай холбоотой мэдээллийн талаар хэлж, бас мэдээллэж байх ёстой. Банкууд ч гэсэн энэ чиглэлээр ямар эрсдэл гарч байгааг судалж, хоорондоо мэдээллээ хуваалцаж байх нь чухал. Үүнд үндэслэж, шийдвэр гаргаж байх хэрэгтэй. Жишээ нь, иймэрхүү асуудал байна шүү, янз бүрийн луйварын гүйлгээ гарч магадгүй юм гэж юм уу, эсвэл луйвар гарсан даруйд нь харилцагчдад тодорхой давтамжтайгаар мэдээллэж байх сувгийг бий болгох хэрэгтэй.

-Шүгэл үлээгч байх нь одоо их чухал болжээ. Харилцагчид, банкны ажилтан, теллерүүд олон нийтийн эрх ашгийн төлөө мэргэжлийн ч, иргэнийхээ ч үүргээ биелүүлж, шүгэлдэгч байх ёстой шүү дээ?

-Тийм. Шүгэл үлээж байж, асуудлыг шийднэ. Ирээдүйн чиг хандлага ийм болсон учир ийм асуудал хүн болгонд хамаатай. Жишээ нь, би ямар нэгэн эрсдэлд ороогүй, харин миний хажуугийн хүн эрсдэлд орж байвал ил тод мэдэгдэх ёстой. Ингэж нээлттэй, шударга хэлж байж өөрийгөө болон бусдад ирээдүйд гарах эрсдлээс хамгаална. Тэгэхээр бидэнд эрсдэлтэй үйл ажиллагаа явагдах үед хэн ч дуугай өнгөрөх ёсгүй.

Ярилцсан Б.Баярмаа